Genel Bilgiler |
| ||||
|
4.0. YANGIN YALITIMI
Ülkemizde hızlı nüfus artışı, sanayideki gelişmeler, çok katlı ve çok amaçlı binalar ve üretim teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak her geçen gün yangın sayısı artmaktadır. Artan yangın sayısı, ölüm ve yaralanmaların yanı sıra büyük miktarda maddi hasar da oluşmaktadır. Türkiye` de yılda yaklaşık 60000 civarında yangın olmasına karşın, yangın yalıtımı konusuna yeterince önem verilmemektedir.
Bugünün çağdaş yangın mücadelesi , doğrudan yangın güvenlik önlemlerine bağlıdır. Yangın güvenliğine yapı malzemesinden başlamak gerekir. Yapılarda yangın yayılımını önleyici ve yangına dayanımlı yapı elemanları kullanılmalıdır. Bu tür malzemelerin araştıırılıp geliştirilmesi , standartlaştırılması ve kullanımlarının yaygınlaştırılması ile birlikte kullanımının zorunlu hale getirilmesi milli servet ve can güvenliği bakımından önemlidir.
3.1. Yapı Malzemelerinin Yangın Güvenliği Bakımından Sınıflandırılması
.
Yukarıda belirtilen sınıflara ait yangına dayanım süreleri dakika cinsinden standartlarda belirtilmiştir.
Yapılarda kullanılan malzemelerin yangın dayanımı açısından hangi sınıfa girdiği tesbit edilmiştir. Genel olarak; inorganik menşeili maddeler A sınıfında, organik menşeili maddeler ise B sınıfında yer almışlardır. Bu sınıflara verebileceğimiz malzeme örnekleri aşağıda belirtilmiştir:
A1 Sınıfı : kum, çakıl, alçı, beton, tuğla, seramik, camyünü, taşyünü , perlit
A2 Sınıfı : organik bağlayıcılı camyünü ve taşyünü
B1 Sınıfı : alçı-karton plaka, çimentolu odun talaşı, yanma geciktiricili katkılı polistiren ve poliüretan köpük
B2 Sınıfı : ahşap, silikon derz dolgusu, polistiren ve poliüretan köpük
B3 Sınıfı : ahşap talaşı, kağıt vb.
4.2. Yapıda yangına dayanım sağlamak amacıyla kullanılan yalıtım ürünleri :
1).Camyünü : Ülkemizde yerli olarak üretilmekte olan camyünü , inorganik menşeili bir malzemedir. Yapılarda, araçlarda, tesisat ve sanayide ısı ve ses yalıtımı amacıyla kullanılır. Bağlayıcısız olarak yangına dayanım üst sıcaklığı 550ºC, organik bağlayıcı (bakalit) ile 250ºC `dir. Yangın güvenliğinin istendiği konstrüksiyonlarda kullanılılabillir.A grubu yangın dayanımı sınıfındadır.
2).Taşyünü : Bazalt kayası hammaddeli olan taşyünü, yapılarda, araçlarda, tesisat ve sanayide ısı ve ses yalıtımı amacıyla ve yangın durdurucu olarak kullanılır.Bağlayıcısız olarak dayanım sıcaklığı, üst sınırı 750ºC , organik bağlayıcı ile 650ºC `dir. Yangın güvenliğinin istendiği konstrüksiyonlarda kullanılılabillir. A grubu yangın dayanımı sınıfındadır.
3). Perlit : Yapılarda ısı amacıyla çimento ile karıştırılarak kullanılır. Dayanım sıcaklığı üst sınırı 1200ºC `dir. A yangın dayanım sınıfında olan perlit, çeşitli konstrüksiyonlarda yangın dayanım malzemesi için kullanılır.
4). Poliüretan köpük : İthal hammadde ile üretilen poliüretan köpük, B1 tipi yangın dayanımı sınıfında olup, dayanım üst seviyesi 105ºC `dır. Tesisatlarda ısı yalıtımı için kullanılan malzeme petrol türevlidir.
4.3. Yapı malzemelerinin seçimi :
Yapılarda yaşayan insan ve hayvanların can güvenliği ve eşyanın kurtarılabilmesi bakımından yapı malzemeleri seçilirken, bunların yanıp yanmadığına ve yangına ne kadar mukavemet gösterdiğine dikkat edilmelidir. Buna karar verilirken yapı büyüklüğü ve yüksekliği göz önünde bulundurulmalıdır.
Yangına dayanımlı yapı tasarımı konulu Alman Şartnamesi göre (DIN 4102) ;yapı inşaatında B3 sınıfı kolay alev alabilen malzeme kullanılamaz, B2 sınıfı normal alev alabilen malzeme kullanılmadan önce yanınca damlamadığı kontrol edilmelidir.
Üç katlı ve daha yüksek yapıların dış cephe kaplamaları A sınıfı malzemeden yapılmalıdır.
Üç katlı ve daha yüksek yapılarda, kaçış yolları ve genel koridorların duvar ve tavanlarındaki ısı ve ses yalıtımları A sınıfı malzemeden yapılmalıdır.
Altı kat ve daha yüksek yapılarda cephe ısı yalıtımı malzemesi A sınıfı malzemeden seçilmelidir.
Her türlü yapılarda havalandırma kanallarının yalıtımı A sınıfı malzeme ile kaplanmalıdır.
Ancak küçük hacimli ve alçak yapılarda kullanımına izin verilen B1 ve B2 sınıfı malzemelerin; yangına dirençli sıva ve ya kaplamalar arkasında kullanılması gerekmektedir.
Yapılar projelendirilirken, yangın güvenliği açısından yatayda ve düşeyde yangın bölmeleri düşünülmelidir. Yatayda yanmayan malzemeden yapılmış döşemeler bu görevi yapar. Döşeme altında bulunacak asma tavanlar için yanmayan malzeme seçilmelidir. Düşeyde ise belirli aralıklarla, yangın duvarı olarak adlandırılan bölmeler ile yangına dayanıklı ve duman sızdırmaz kapılar kullanılmalıdır.
Yangın anında kolay kaçış için tüm kapıların kaçış istikametine açılacak şekilde projelendirilmesi gereklidir.
Yapının cephesindeki yalıtım ve kaplama ile çatı yalıtımı ve kaplaması da yanmayan malzemelerden seçilmelidir.
Yapı içinde yer alan tesisat ve kazan dairesi gibi kısımlarda yanmayan malzemeler kullanılarak, yangının tesisat üzerinden yayılması önlenmelidir. Tesisatta kagir yapı malzemesi dışında yangın yayılımını durduracak tek malzeme taşyünüdür.
Yangın duvarı ve yangın kapısı gibi elemanların yalıtımında taşyünü kullanılır. Yüksek yapılarda ısı ve ses yalıtım malzemesi olarak, aynı zamanda yangın durdurucu özelliği olan taşyünü kullanılmalıdır.
Çatılarda duman bacaları yapılmalıdır. Çünkü yangın esnasında çıkan dumanın bütün iç hacmi kaplamadan dışarıya çıkması gerekmektedir. Yangın sonucu ölümlerin %95`inin dumandan zehirlenerek meydana geldiği düşünülürse, duman denetiminin ne denli önemli olduğu anlaşılır.